Ken je dat filmpje waarbij iemand in een gorilla-pak door een groep basketballers heen loopt? Mocht je even een herinnering nodig hebben of het (nog niet) kennen:
De helft van de kijkers zag niet wat er óók gebeurde in het korte filmpje. Ik ook toen ik het filmpje voor het eerst zag (fanatiek dat ik was om mij aan de opdracht te houden) 🙂 !
En mocht je het filmpje al kennen, dan vind je dit filmpje voor gevorderden waarschijnlijk ook leuk:
Waarom zag de helft van de kijkers niet dat er ‘iets’ gebeurde? Wat is het voordeel van deze ‘selectieve aandacht’?
Maar ook, op welke manier kan deze ‘selectieve aandacht’ erg gevaarlijk zijn voor je mentale gezondheid? In dit artikel duiken we hier verder in, zodat jij straks ‘selectieve aandacht’ op de juiste manier in kunt gaan zetten!
Je brein en focus
Laten we beginnen bij het begin: waarom zag de helft van de kijkers die gorilla niet?
Heel eenvoudig. Omdat ze op iets anders gefocust waren. Aan het begin van de video werd namelijk een vraag gesteld: hoeveel keer wordt de bal overgespeeld tussen de witte shirts? Hierdoor wordt je aandacht gericht op het witte team en hoe vaak de bal wordt overgespeeld. Waardoor je dus de rest mist.
Selectieve aandacht
Dit focussen wordt ook wel ‘selectieve aandacht’ genoemd. Selectieve aandacht is een eigenschap van ons (automatische) brein en dit fenomeen is in 1967 aangetoond door Anne Treisman, psychologe aan de Princeton (vrouw van de wereldberoemde Daniel Kahneman, Nobelprijswinnaar en gedragsonderzoeker).
Een mens maakt elke dag meer dan 10.000 (micro-)beslissingen. Kahneman stelt dat onze hersenen voorbestemd zijn om zo lui mogelijk te zijn. Immers, het is onmogelijk om de hele dag bewust beslissingen te nemen over alle prikkels die op ons af komen.
Door je selectieve aandacht-modus gaat je automatische systeem dus alle ‘irrelevante informatie’ wegfilteren.
Zeker als er gevaar dreigt is deze selectieve aandacht enorm functioneel: focus op wat er toe doet, de rest negeren. Een leeuw wil je opvreten, dan ga je niet eens denken aan die boom die zo mooi in bloei staat en zo lekker ruikt. Nee, focus! De rest doet er niet toe!
Gevaar van selectieve aandacht
Helaas gaat deze selectieve aandacht gepaard met het maken van ‘foutjes’ en blinde vlekken (het missen van de gorilla). Afhankelijk van je taak of doel is het niet erg dat je iets mist.
Deze blinde vlekken kunnen vervolgens leiden tot een bepaalde tunnelvisie. Op een gegeven moment zie je bepaalde aspecten niet meer door je focus op één bepaald ding. En hierin zit ook het gevaar.
Je loopt namelijk het risico dat je bepaalde aspecten over het hoofd ziet, waardoor je een gekleurd beeld gaat vormen in plaats van objectief te zien wat er is.
“The implication was that in some ways we create our experience rather than its being determined directly by a camera-like process. Perception is more like a controlled hallucination than like an automatic registration of stimuli.”
Anne Treisman
Door selectieve aandacht creëren we dus onze eigen ervaring, meer dan dat het een foto zoals een camera die maakt. Met alle consequenties van dien…
Stel dat jij de overtuiging hebt dat je niet succesvol kunt zijn, dan zul je door je selectieve aandacht de bevestiging gaan vinden dat dit klopt. Je zult zien dat anderen voor je gevoel beter en verder zijn. En dat jij dus achter blijft.
Als jij jezelf niet waardevol vindt (wie zit er nou op mij te wachten, anderen zijn beter, wie ben ik nou etc. etc.), zul je door de je selectieve aandacht hiervoor de bevestiging gaan vinden.
Selectieve aandacht en taalgebruik
Ook in je taalgebruik kun je selectieve aandacht en tunnelvisie terug zien met woorden als ‘altijd’ en ‘nooit’. Ik moet het ook ‘altijd’ alleen doen, mopper je. Mij lukt dit ‘nooit’ zucht je.
En zie je niet wat er op dat moment óók is. Kortom, ook al denk je objectief naar een situatie te kijken, je zult zeker een aantal aspecten missen.
Toepassen in de praktijk
Hoe kun je dit inzetten in de dagelijkse praktijk? Hoe voorkom je dat het voordeel van selectieve aandacht niet als een boemerang naar je terugkomt in negatieve gedachtes?
Let eens op je woorden: welke woorden gebruiken jij? Waarin heb jij de neiging om te gaan praten of denken in ‘altijd’, ‘nooit’, ‘ja maar…’.
Heb je een keer een dipje, of heb je de neiging hebben om vooral te kijken naar wat er (allemaal) nog niet lukt; wees je bewust van je selectieve aandacht op dat moment. Wat jij ziet wil niet zeggen dat dit de volledige waarheid is!
Als jij alleen maar ‘passes’ ziet van een groep basketballers in witte shirts, dan mis je dus de gorilla, die er óók is. Ga op zoek naar de gorilla: wat is er óók, maar zie je nu over het hoofd? Wat gaat er wel goed? Want naast de witte spelers, staat ook een team van zwarte spelers (én een gorilla!).
Laat je niet foppen door je brein en ga weer breder kijken!
Ben jij wel eens in de valkuil van selectieve aandacht gevallen?
Deel hieronder jouw ervaring! Wanneer stapte jij (bijna) in de valkuil van selectieve aandacht?
Ik gun je veel Zakelijk Zelfvertrouwen!
PS. Wil je weten hoe het staat met jouw Zakelijk Zelfvertrouwen? Test het hier!
Bronnen:
- Treisman, A., 1964. Selective attention in man. British Medical Bulletin, 20, 12-16.
- Anne Treisman: Psychologist who broke ground with research into perception