Doelen stellen…. We wéten dat het belangrijk is. Want zonder doel, heb je geen richting, weet je niet wat je moet doen om er te komen en of je het gehaald hebt. Qua theorie weten we prima dat doelen stellen belangrijk is. Maar waarom DOEN we dit niet? Dit omdat de reden waarom je dit toch niet doet op een ander niveau ligt. In dit artikel duiken we dieper in op de reden waarom je dit niet meer doet, de 3 vormen waarin je dit terug ziet als wel 3 concrete tips waardoor je met zelfvertrouwen toch weer doelen gaat stellen.
Inhoudsopgave
Laten we beginnen bij het begin: wat is de reden dat je geen doelen stelt terwijl je wel wéét dat dat belangrijk is? Om op die vraag antwoord te vinden, moeten we het logische denkniveau loslaten, want in theorie weet je precies wat je moet doen. De oorzaak én de oplossing bij het stellen van doelen ligt namelijk verborgen op het niveau van emoties.
Oorzaak dat we geen doelen stellen
Waarom we doelen stellen vermijden is kort gezegd omdat we bang zijn voor falen, teleurstelling en schaamte als je je doel mist. We zijn bang voor teleurstelling, falen en schaamte als we ons doel niet halen. Au, die voel je waarschijnlijk wel binnenkomen… Wellicht heb je dit al eens eerder ervaren, waardoor je nu ‘geen zin’ meer hebt om nieuwe doelen te stellen.
Hoe werkt dit precies en vooral: hoe kom je hier door heen zodat je wél weer doelen gaat stellen en er toch weer voor gaat?
Om deze (of eerder ervaren) pijnlijke emoties te vermijden, gaan we één van deze 3 strategieën toepassen.
Strategie #1: Veilige doelen stellen
Om niet (weer) te falen ga je zogenaamde ‘veilige doelen’ stellen: dit zijn doelen waarvan je weet dat je die gegarandeerd gaat halen.
Bij het stellen van zo’n veilig doel voel je geen enkele spanning of emotie, je blijft binnen je comfortzone. Het voelt comfortabel en het vermijd risico’s: emotioneel loop je geen enkel risico op falen of teleurstelling. Dit is wat je noemt een risicomijdend plan: geen kans op falen, maar ook geen kans op succes… En ondertussen blijf je netjes binnen de lijntjes kleuren.
Strategie #2: Doelvermijding
De tweede strategie om falen, teleurstelling en schaamte (opnieuw) te voorkomen is wat ik doelaversie of doelvermijding noem.
Vroeger stelde je nog wel eens doelen, maar daar ben je mee gestopt. Bang voor de teleurstelling, de pijn: wat als ik faal? Wat als ik mijn doel niet haal?
Je bent gestopt met het stellen van doelen omdat je bang bent om te hópen, je bent het vertrouwen verloren in jezelf en de toekomst. Je hebt de conclusie getrokken: doelen stellen heeft geen nut.
Je vermijd het stellen van doelen omdat je doodsbang bent om de gevoelens te ervaren die gepaard gaan met jouw gemiste doel, zoals het gevoel van falen, teleurstelling of schaamte.
Doelen stellen buiten je comfortzone is een vorm van kwetsbaarheid. En het tegenovergestelde van kwetsbaarheid is schaamte. Dus om geen schaamte te ervaren over een gemist doel, kies je ervoor om niet kwetsbaar te zijn en zelfs geen doelen meer stellen: niet nog een keer die pijn, het gevoel te hebben dat je hebt gefaald.
In beide gevallen heb je doelen niet gehaald en kan dit leiden tot schaamte. Je hebt een doel gesteld, je ervoor gaat en nu heb je het gemist. In je hoofd ontstaat een triest verhaal, gebaseerd op wat mensen van je (zullen) denken, wat je van jezelf vindt, je ervaart de schaamte en oordelen, Je hebt je zojuist bestempeld als een mislukkeling. Zeker op het moment dat je eigenwaarde afhangt van het doel, staat alles op scherp. Het moet nu wel goed gaan…!
Zeker als je je doel dan niet haalt…
Dan is het logisch dat je de volgende keer een kleiner doel stelt. Of geen doel. Alles om dat gevoel van schaamte nooit meer te voelen. Je stelt je doelen letterlijk bij en maakt ze kleiner vanwege alle gevoelens rond een gemist doel.
Strategie #3: doel wel gehaald, maar tegen een (te) hoge prijs
Het kan ook gebeuren dat je je doel wél hebt gehaald. Je hebt alles op alles gezet om je doel te bereiken en nu ben je moe. Uitgeput. Het voelt als een gigantische kater na een supertof feestje.
Je zit er fysiek, mentaal en emotioneel helemaal door heen. Toen ik in 2006 ongetraind de hoogste van Ecuador vulkaan van 5.897 meter beklom (leuk me wel leuk doel), heb ik de top wel gehaald, maar vraag niet hoe. Letterlijk op handen en knieën. Ik kón niet meer. Ziek en gedesoriënteerd door hoogteziekte, had ik mijn doel gehaald. Maar fysiek, mentaal en emotioneel zat ik er volledig doorheen. Twee weken later wist ik nog steeds niet of ik het nu leuk had gevonden of niet.
Je hebt een (te) hoge prijs betaald voor het halen van je doel en het vooruitzicht van een nieuw doel stellen maakt dat je bij voorbaat al uitgeput voelt. Hoe ga je dit ooit volhouden? Je bent zo moe.
Doelen stellen, emoties en jouw brein
Wat er gebeurt, is dat een deel van je brein deze fysieke, emotionele en mentale pijn nooit meer wil ervaren, omdat je letterlijk fysiek hebt geleden om dat resultaat te bereiken. En jouw brein is er niet om je gelukkig te maken, maar om pijn te vermijden en jou te laten overleven.
Je motivatie ontbreekt om weer zo diep te gaan en zo uitgeput te raken van het halen van een doel.
Je begint te geloven dat je dit nooit meer opnieuw zult kunnen behalen. Je begint te geloven dat het een toevalstreffer was. Je brein begint te flippen. Zal ik dit ooit nog een keer kunnen doen zodra het gebeurt? Hoe kan ik dit ooit opnieuw halen? Dit, dit heeft me alles gekost.
Om schaamte, teleurstelling of falen te vermijden gaan we doelen vermijden of veilige doelen stellen.
En omdat we zo bang zijn om teleurstelling, falen en schaamte te voelen over een gemist doel dat we onbewust kiezen om teleurstelling te voorkomen. Maar hierdoor kom je van korte termijn teleurstelling in een langdurige teleurstelling: die carrière of dat succesvolle bedrijf is niet voor mij weggelegd, ik kan beter achter de kassie van de Appie gaan zitten.
Weer opnieuw doelen stellen: de 3 stappen
Maar als je een leider wilt zijn over je eigen business of je eigen carrière, zul je in staat moeten zijn om negatieve emoties te verwerken en los te laten. Een korte cursus omgaan met teleurstelling 😉 Hoe kom je hier uit?
Stap 1 Besef dat emoties zoals teleurstelling ook voorbij gaan
Emoties zoals teleurstelling en afwijzing zijn een onvermijdelijk onderdeel van onze ervaring als mens, net zoals blijdschap en trots.
Het is logisch dat je teleurgesteld bent. Jouw doel was belangrijk voor je!
Kijk eens terug naar een moment in je leven toen je teleurgesteld was.. Bijvoorbeeld omdat degene op wie jij verliefd was, jou afwees. Op dat moment bijzonderlijk pijnlijk en heb je het gevoel dat het nooit meer goed komt. Maar wellicht kun je er nu zelfs met een glimlach op terugkijken. Doet het nu niet langer meer pijn. Je hebt gevoelens en emoties, maar je bént ze niet!
Emoties zijn tijdelijk, conclusies zijn voor altijd.
Stap 2: koppel negatieve emoties los van je identiteit en potentieel
Net als dat succes onvermijdelijk is, is teleurstelling ook onvermijdelijk: het hoort bij het leven, het hoort bij je bedrijf en bij het maken van carrière. Het is een onderdeel van het groeiproces. Het zegt niets over jouw potentieel of dat jij ‘goed genoeg’ bent.
Omdat je je teleurgesteld voelt, wil dat nog niet zeggen dat je een teleurstelling of mislukking bént, alleen omdat je een doel niet hebt gehaald.
Waar het mis gaat is op het moment dat je conclusies gaat trekken. Want naast het trekken van conclusies gaat je brein vervolgens op zoek naar bewijs dat de jou getrokken conclusie waar is.
Zie jij jezelf als een mislukking die wel eens succes hebt of ben jij succesvol iemand die ook wel eens faalt? In beide gevallen ga je gelijk krijgen. Maar voor welke kies jij?
Stap 3: Opnieuw beginnen
Er is niets misgegaan als je teleurgesteld bent: dingen gingen alleen niet volgens plan. Je had jezelf een bepaalde planning gegeven, en deze is niet uitgekomen.
Maar als je dat doel niet haalt in de tijd die je voor jezelf hebt bepaald, wil dat nog niet zeggen dat het NOOIT haalbaar is. Het betekent gewoon dat het misschien niet de juiste timing was, dat het überhaupt langzamer gaat dan je had gedacht.
Besef: je doelen staan geschreven in beton, je tijdslijn in zand. Dit betekent dat je je gestelde doel vast staat, de tijdslijn in zand betekent dat je de tijdslijn altijd kunt aanpassen aan de hand van nieuwe inzichten. Of via een ander pad alsnog je doel haalt. In zand kun je de lijnen uitvegen om vervolgens een nieuwe lijn te trekken.
Waarom ben jij gestopt met het stellen van doelen?
Naar welk doel zou jij opnieuw naar toe willen groeien? Hulp nodig? Kijk eens bij mijn gratis tools. Wil je méér? Kijk eens bij het 12 wekenprogramma voor meer Zakelijk Zakelijk Zelfvertrouwen.
Bron:
Berkman E. T. (2018). The Neuroscience of Goals and Behavior Change. Consulting psychology journal, 70(1), 28–44. https://doi.org/10.1037/cpb0000094